پیش از آن‌که طرح یک ساختمان روی کاغذ بیاید، لازم است پروژه از زوایای مختلف بررسی شود. فاز صفر طراحی معماری همان مرحله‌ی مقدماتی است که پایه و اساس یک طراحی موفق را شکل می‌دهد. در این مرحله، همه چیز از شناخت نیازها تا بررسی بستر پروژه انجام می‌شود.
هدف فاز صفر چیست؟
هدف اصلی فاز صفر، فراهم کردن زیرساخت فکری و تحلیلی برای طراحی است؛ یعنی پاسخ به این سؤال که چه چیزی، در کجا، با چه هدفی و با چه محدودیت‌هایی باید طراحی شود؟
مراحل اصلی فاز صفر
۱. تعریف مسئله و نیازسنجی
درک دقیق خواسته‌های کارفرما
شناسایی اهداف پروژه، عملکرد مورد انتظار و محدودیت‌های قانونی
مشخص کردن چارچوب کلی و برنامه فیزیکی پروژه
۲. مطالعات بستر و شرایط محیطی
بررسی ویژگی‌های سایت پروژه (مکان، ابعاد، شیب، نوع خاک، دسترسی‌ها)
ارزیابی عوامل اقلیمی مانند تابش خورشید، جهت باد، بارندگی و …
شناسایی کاربری‌های مجاور و تأثیرات محیطی
۳. تحلیل اقتصادی و امکان‌سنجی مالی
برآورد اولیه هزینه‌های طراحی، ساخت، نگهداری و بهره‌برداری
بررسی توجیه اقتصادی پروژه و روش‌های اجرای مقرون‌به‌صرفه
۴. تحلیل پروژه‌های مشابه و رقبا
مطالعه نمونه‌های موفق داخلی و خارجی
بررسی نقاط قوت و ضعف طرح‌های موجود
الهام‌گیری برای ارتقاء کیفیت طراحی
۵. ایده‌پردازی و تهیه اسکچ‌های اولیه
ترسیم طرح‌های ابتدایی (Sketch) برای بررسی ایده‌ها
شناسایی فرصت‌های فضایی و ساختاری
آماده‌سازی برای ورود به فاز یک
جمع‌بندی
فاز صفر نقش «ستون فقرات» طراحی را ایفا می‌کند. در این مرحله، معمار با شناخت عمیق از پروژه و شرایط آن، بستری محکم برای طراحی خلاقانه، کاربردی و منطبق با واقعیت ایجاد می‌کند.
